بررسی خصوصیات روان سنجی پرسشنامه شخصیتی آیووا و ارتباط آن با پنج عامل بزرگ شخصیت (نئو)

چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی خصوصیات روان سنجی پرسشنامه شخصیتی آیووا و ارتباط آن با پنج عامل بزرگ شخصیت (نئو) است. به همین خاطر، نمونه ای به حجم 500 نفر (263 نفر دختر و 237 نفر پسر) از بین دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان و دانشگاه تبریز انتخاب و مورد آزمون قرار گرفتند. روایی همزمان پرسشنامه شخصیتی آیووا از طریق تحلیل همبستگی های بدست آمده با پرسشنامه شخصیتی نئو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده ی همبستگی میان پرسشنامه شخصیتی آیووا و نئو بود. هم چنین، به منظور بررسی روایی افتراقی، 100 نفر از افرادی که نمرات بالا و 100 نفر هم که نمرات پایین در چهار عامل برون گرایی، روان رنجورخویی، مسئولیت پذیری و توافق پذیری پرسشنامه شخصیتی نئو کسب کرده بودند، انتخاب شدند و سپس، این دو گروه براساس نمرات کسب شده در عامل های پرسشنامه شخصصیتی آیووا مورد بررسی قرار گرفتند، نتایج نشان داد که پرسشنامه شخصیتی آیووا و عامل های آن به بهترین نحو توانست بین گروهی از افراد که نمرات بالا، و گروهی از افراد که نمرات پایین در چهار عامل نئو کسب کرده بودند، تمایز قائل شود. ضریب اعتبار بازآزمایی در فاصله ی چهار هفته برای کل پرسشنامه 85/0، ضریب همسانی درونی (آلفای کرونباخ) عامل های هیجان پذیری مثبت، هیجان پذیری منفی و مقیدبودن به ترتیب: 78/0، 72/0 و 55/0، و ضریب اعتبار دونیمه کردن برای این عامل ها به ترتیب: 56/0، 69/0 و 47/0 بدست آمد. هم چنین، تحلیل عاملی به روش مولفه های اصلی با چرخش واریماکس سه عامل را برای پرسشنامه شخصیتی آیووا استخراج نمود که به ترتیب عبارتند از: هیجان پذیری مثبت، هیجان پذیری منفی و مقیدبودن. نهایتاً، رابطه بین پرسشنامه شخصیتی آیووا و پرسشنامه شخصیتی نئو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که، عامل مقیدبودن قویاً با عامل مسئولیت پذیری نئو 63/0، عامل هیجان پذیری منفی قویاً با روان رنجورخویی 62/0، و عامل هیجان پذیری مثبت قویاً با عامل برون گرایی 70/0 همبستگی دارند. کلید واژه ها: پرسشنامه شخصیتی آیووا، خصوصیات روان سنجی، روایی، اعتبار